دارالعلم تابستانی؛ طلیعه ای ممتاز با افق تمدنی 

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، دارالعلم تابستانی با استقبال چشمگیر علما، فضلا و طلاب عزیز مواجه شد، تابستان گرم و اصلی ترین فرصت تعطیلات وقتی با این همراهی علمی قرین می شود سزاوار است که تحلیل و ارزیابی دقیقی بشود تا بتوان مساله ها و اولویت های اصلی و مهم حوزه با گذر از اولویت های قشری و ظاهری بازخوانی و بررسی شود.

از گذشته های دور که دو حوزه علمیه قم و نجف در عداد حوزه های فعال و برجسته شیعه فعالیت داشتند به دلیل گرمای شدید و شرایط سخت آب و هوا عملا تعطیلی کامل بر تابستان این دو حوزه علمیه حاکم بوده است تا جایی که هجرت تابستانی حوزویان از قم و نجف نسبتا گسترده و فراگیر بوده است.

اصیل ترین جاذبه حوزه مشهد مضجع نورانی حضرت امام علی بن موسی الرضا علیه السلام است که همیشه برای عالمان و فضلا و اندیشمندان و طلاب حوزه های علمیه در صدر اولویت ها بوده تا بتوانند به طور دائم یا حتی کوتاه مدت توفیق عتبه بوسی و گذران بخشی از دوران طلبگی را در جوار این آستان ملائک پاسبان داشته باشند، برخی حکایات و اسناد در این رابطه شنیدنی و خواندنی است:

• پنج مجلس از مجموع مجالس املای حدیث ابن بابویه (متوفی ۳۸۱)، فقیه و محدّث معروف امامی قرن چهارم، آن چنان که در کتاب امالی وی انعکاس یافته در مشهد و در حرم حضرت امام رضا علیه السلام برگزار شده است.
• ابن عساکر(متوفی ۵۷۱) در سفر علمی بلند مدت خود به مناطق شرقی جهان اسلام، خاصه خراسان، در حرم امام رضا علیه السلام از ابوالبرکات سماع حدیث کرده است.سمعانی دوست و همراه ابن عساکر در برخی از این سفرها، نیز از همین شخص در حرم امام رضا احادیثی، از جمله صحیفه علی بن موسی الرضا را شنیده و او را مقدّم سادات علوی و از معمرین وصف کرده است.
• مهاجرت شمار درخور توجهی از عالمان شیعه جبل عامل لبنان به مشهد شنیدنی است، یکی از مهم ترین علمای ساکن مشهد شیخ حرّ عاملی بود که در دوران پختگی علمی خود به مشهد مهاجرت کرد و سالیان دراز به تدریس فقه و حدیث و تألیف عمده آثار خود در این شهر پرداخت.
• شیخ بهایی که از علمای بزرگ و مفاخر نامدار شیعه می باشد بنا بر اقوالی در طراحی حرم مطهر دخیل و موثر بوده و حدود چهار هزار نسخه کتب اهدایی و وقف ایشان به کتابخانه حرم مطهر امام رضا علیه السلام و از همه مهم‌تر اینکه بخشی از حیات ایشان که توام با تدریس بوده در جوار بارگاه منور رضوی سپری شده و نهایتا طبق وصیت ایشان در حرم مطهر مدفون می شود.

آنچه اهمیت دارد مزیت همجواری حوزه مشهد با بارگاه حضرت ثامن الحجج علیه السلام بعلاوه وضعیت آب و هوایی مناسب تابستانی در مقایسه با سایر مراکز حوزوی این جاذبه را بوجود آورده است؛ و تدبیر تولیت محترم آستان قدس رضوی و اهتمام مدیریت حوزه علمیه خراسان که طلیعه ممتازی را برای دارالعلم تابستانی فراهم نمودند، می تواند دریچه و آغاز یک تحول تمدنی و متمایز بر حوزه مشهد باشد به این معنا که آنچه اهمیت دارد مزیت همجواری حوزه مشهد با بارگاه حضرت ثامن الحجج علیه السلام بعلاوه وضعیت آب و هوایی مناسب تابستانی در مقایسه با سایر مراکز حوزوی این جاذبه را بوجود آورده است؛ و تدبیر تولیت محترم آستان قدس رضوی و اهتمام مدیریت حوزه علمیه خراسان که طلیعه ممتازی را برای دارالعلم تابستانی فراهم نمودند، می تواند دریچه و آغاز یک تحول تمدنی و متمایز بر حوزه مشهد باشد به این معنا که انتخاب اول اکثریت عالمان ، اساتید، فضلا و طلاب حوزه های علمیه شیعه از سراسر جهان، در تابستان مشهد مقدس باشد، بدین منظور پیشنهاداتی تقدیم می شود :

۱ - مرکزیت دارالعلم تابستانی به طور دائمی حرم مطهر حضرت امام رضا علیه السلام باشد و همچنان کار مشترک حوزه علمیه خراسان و آستان قدس رضوی تعریف شود.

۲ -  ترجیحا عناوین درسی و علمی دارالعلم به مباحثی اختصاص یابد که به طور معمول در روند سنوات تحصیلی در حوزه های علمیه به آن پرداخته نمی شود یا کمتر مورد توجه قرار می گیرد.

۳ - اولویت های تمدنی اسلام و نظام اسلامی با محوریت معارف و سیره رضوی می تواند در صدر شاخص های تعیین عناوین علمی باشد

۴ - با حق شناسی به نقش بی بدیل امام خمینی ره و خدمات موثری که حضرت آیت الله خامنه ای دامت برکاته داشته اند بازخوانی اندیشه و تفکر رهبران انقلاب اسلامی با تاکید بر نوآوری های فقهی و اصولی و... امام راحل و آیت الله خامنه ای می تواند هندسه موضوعات علمی دارالعلم را تکمیل نماید.

۵ - اگر تجربه کنونی به معنا انحصار دارالعلم در حرم مطهر ادامه یاید خوف آن است حوزه مشهد باهمه توان همراه نشود و در آتی بدنه عمومی حوزه به کارهای جاری خودش مشغول باشد و دارالعلم هم در تکاپوی برنامه تابستانی، لذا به نظرم ضرورت دارد که امکان فعالیت و الحاق سایر مدارس و مراکز حوزه مشهد به عنوان مدارس وابسته به دارالعلم و پافشاری بر سهم حداکثری اساتید مشهد، با حفظ محوریت و اشراف دارالعلم حرم مطهر پیش بینی و برنامه ریزی شود تا اکثر مدارس و اساتید حوزه مشهد فعال و مشارکت بایسته را داشته باشند.

۶ - شکستن و عبور از انحصار جریان علمی در آموزش و توسعه مرزهای دانش و روش ها و متدهای علمی می تواند از دیگر مزیت های دارالعلم باشد:

حجت گنابادی نژاد